"Podhale moja mała ojczyzna"
„PODHALE
MOJA MAŁA OJCZYZNA”
program do realizacji edukacji regionalnej
w wychowaniu przedszkolnym
Małgorzata Jasuwienas
Katarzyna Rusnak
PODSTAWA PROGRAMOWA – REALIZACJA
Prezentowany program został opracowany w oparciu o „Podstawę programową wychowania przedszkolnego dla przedszkoli i oddziałów przedszkolnych w szkołach podstawowych” (Dz. U. Nr 2/2000 – Rozporządzenie MEN z dnia 1 grudnia 1999 r.) .
Wykorzystano również program „ABC...Program wychowania przedszkolnego XXI wieku” – Ewa Bełczewska, Maryla Herde, Elżbieta Kwiatkowska, Joanna Wasilewska, Anna Łada – Grodzicka (numer dopuszczenia DKW 4013-1/00.
Postawa programowa:
I. Poznawanie i rozumienie siebie i świata
- Budzenie zaciekawienia otaczającym światem poprzez prowokowanie pytań
i dostarczanie radości odkrywania.
- Tworzenie sytuacji doskonalących pamięć, zdolność kojarzenia, umiejętność
skupienia uwagi na rzeczach i osobach.
- Wzbudzenie zainteresowań obrazem (ilustracją) i tekstem.
- Tworzenie warunków do doświadczeń językowych w zakresie reprezentaty-
wnej i komunikatywnej funkcji języka
- Wykorzystywanie i tworzenie okazji do poznawania rzeczywistości:
a/ przyrodniczej poprzez obserwowanie, eksperymentowanie, odkrywanie,
b/ społeczno – kulturowej poprzez poznawanie zasad organizacji życia
społecznego, tradycji rodzinnej, regionalnej, narodowej oraz poznawanie
dzieł sztuki.
II. Nabywanie umiejętności poprzez działanie
- Wspieranie samodzielnych działań dziecka
- Umożliwianie dziecku ekspresji spostrzeżeń, przeżyć, uczuć w różnych
formach działalności z zastosowaniem werbalnych i niewerbalnych
środków wyrazu.
- Wspieranie działań twórczych w różnych dziedzinach aktywności.
III. Odnajdywanie swojego miejsca w grupie rówieśniczej, wspólnocie
- Uczucie nawiązywania bliskiego, serdecznego kontaktu z innymi osobami.
- Tworzenie okazji do wymiany informacji, uczenie dyskutowania
i dochodzenia do kompromisu.
- Tworzenie okazji do pełnienia przez dziecko różnych ról w układach
interpersonalnych, ze zwróceniem uwagi na rolę dziecka w rodzinie.
IV. Budowanie systemu wartości
- Wprowadzenie dziecka w świat wartości uniwersalnych, np. dobro,
miłość, piękno.
- Pomaganie dziecku w poznawaniu różnych postaw bohaterów
literackich, filmowych, próby ich oceny i uzasadnienia stanowiska.
ORGANIZACJA PROCESU NAUCZANIA
Wielu nauczycieli wychowania przedszkolnego realizuje w swojej pracy wychowawczo – dydaktycznej problematykę regionalną. Opracowany program, a zwłaszcza materiały pomocnicze mogą stać się inspiracją w osiągnięciu zamierzonych celów. Osiągnięcie celów będzie pełniejsze, jeżeli będą uwzględnione zasady dydaktyczne: poglądowości, systematyczności działań nauczyciela, aktywności wychowanków, stopniowania trudności, utrwalania wiadomości i umiejętności oraz zasada wiązania teorii z praktyką.
Proponowane metody i formy pracy z dziećmi to między innymi: zabawy (np. przy tańcach i piosenkach regionalnych, ruchowe, tematyczne), spacery, wycieczki krajoznawcze oraz przybliżające historię regionu, spotkania
z twórcami ludowymi i ludźmi różnych zawodów, udział dzieci w konkursach, wystawach, zajęciach muzealnych, eksponowanie prac plastycznych o tematyce regionalnej w przedszkolu i poza placówką np. TCKiS „Jutrzenka”, kultywowanie tradycji poprzez uroczystości przedszkolne np. „Andrzejkowe wróżby”, „Spotkanie ze św. Mikołajem”, i „Wigilijne spotkanie”.
Istotne jest właściwe dobranie odpowiednich środków dydaktycznych. Najważniejszą rolę odgrywa bezpośredni kontakt z regionem wzbogacony środkami multimedialnymi, tekstami literackimi (między innymi pisanymi gwarą), zdjęciami, przewodnikami, folderami czy albumami itp.
Realizując program nauczyciel dobiera metody, formy i środki dydaktyczne do możliwości dzieci oraz rodzaju zajęć. Niezbędna jest współpraca nauczyciela z domem rodzinnym dziecka oraz środowiskiem lokalnym.
CELE DZIAŁAŃ EDUKACYJNYCH
Cele ogólne
- wszechstronny rozwój osobowości, wiedzy i umiejętności dziecka
- nadanie należnej rangi kształceniu i wychowaniu regionalnemu
- rozwijanie poczucia tożsamości z regionem, poznanie jego specyfiki
i tradycji
Cele szczegółowe
- rozwijanie i umacnianie aktywnego udziału dziecka w życiu wspólnot: rodzinnej, grupowej, przedszkolnej i lokalnej
- kształtowanie właściwej postawy wobec najbliższych członków rodziny
- interesowanie się historią i tradycjami swojej rodziny
- bliższe zainteresowanie się pracą zawodową rodziców, dziadków, nazywanie wykonywanych zawodów
- pamiętanie o uroczystościach rodzinnych, przygotowywanie prezentów
i składanie życzeń
- rozwijanie umiejętności organizowania i przeżywania uroczystości przedszkolnych (np. samodzielne wykonywanie elementów dekoracyjnych)
- kształtowanie właściwych postaw wobec wszystkich pracowników przedszkola i rozumienie znaczenia ich pracy
- kształtowanie cechy przedszkolaka – patrioty poprzez zachęcanie do ambitnego i twórczego działania
- nabywanie wiedzy dotyczącej przeszłości miasta, poznanie znaczących postaci, zabytków, miejsc pamięci i kultury
- zaznajomienie z lokalnym symbolem – herb miasta oraz symbolami kraju
- rozbudzanie miłości do języka, szacunku do symboli lokalnych i symboli naszej ojczyzny
- poznanie zakładów i instytucji działających na naszym terenie
- utrwalanie nawyków kulturalnego zachowania się w miejscach publicznych
- stwarzanie warunków postrzegania regionu „małej Ojczyzny” jako części naszej ojczyzny
- poznawanie i kultywowanie tradycji lokalnych związanych ze świętami religijnymi, narodowymi i lokalnymi
- kształtowanie poczucia przynależności do regionu
- poznanie charakterystycznych cech krajobrazu najbliższej okolicy, ukształtowanie terenu, charakterystyczna fauna i flora
- kształtowanie umiejętności dostrzegania piękna i oryginalności swojego regionu
- rozumienie konieczności przestrzegania zasad, nie niszczenia przyrody oraz właściwego zachowania w rezerwatach przyrody
- wzbogacanie wiadomości poprzez oglądanie tematycznych wystaw organizowanych dla dzieci, w przedszkolu (kąciki regionalne) przez muzea i lokalne ośrodki kultury
- kształtowanie przywiązania do ojczystego folkloru poprzez słuchanie gwary i poznanie „baśniowej” przeszłości
- poznanie wzorców zdobnictwa regionalnego w toku praktycznej działalności
- rozpoznawanie i określanie charakterystycznych cech regionalnego stroju ludowego
- kształcenie uczucia przywiązania i przynależności do ojczyzny
- zaznajomienie z położeniem Polski w Europie, Podhala i zakopanego
w Polsce
- kształtowanie szacunku wobec dorobku przeszłych pokoleń oraz podtrzymywania tradycji i zwyczajów dla następnych pokoleń
- poznawanie nazw państw Europy, zwłaszcza sąsiadujących z Polską oraz kultury wybranego państwa
- tworzenie warunków do wyrażania za pomocą różnych technik plastycznych własnych spostrzeżeń, wrażeń i doznań estetycznych
- rozwijanie wyobraźni oraz ekspresji artystycznej w różnych dziedzinach
i dyscyplinach kultury – teatr, muzyka. plastyka, taniec
TREŚCI PROGRAMOWE
Nauczyciel organizując zajęcia z dziećmi w wieku przedszkolnym,
w systemie zintegrowanym, decyduje o tym, które treści i w jakiej kolejności będą realizowane, pamiętając o zasadzie „ od tego, co najbliższe dziecku,
do tego, co najdalsze”.
1. NAJBLIŻSZE OTOCZENIE – DOM RODZINNY
- Znajomość własnego imienia, nazwiska, nazwy miejscowości, adresu
- Członkowie rodziny, ich pochodzenie, zajęcia (praca zawodowa), stopnie pokrewieństwa
- Tradycje rodziny, jej pamiątki, wspólne świętowanie (urodziny, imieniny, inne święta), tradycyjne potrawy
- Gry i zabawy (dzieci z dawnych lat porównywanie zabaw dzieci dawniej
i dziś)
2. NASZE PRZEDSZKOLE
- Praca osób zatrudnionych w przedszkolu
- Patron przedszkola – Kazimierz Przerwa – Tetmajer
- Tradycje naszego przedszkola np.:
Spotkanie ze św. Mikołajem.
Wigilia z udziałem dzieci ze wszystkich oddziałów i personelu oraz
zaproszonych gości
Noworoczne spotkanie z rodzicami
Święto Babci i Dziadka
Spotkanie Jasełkowe
Bal karnawałowy z udziałem rodziców
Marzanna
Święto Matki i Ojca
Święto Dziecka
Pożegnanie Starszaków
3. NASZA MIEJSCOWOŚĆ
- Historia, herb miasta, jego symbolika
- Legendy i opowieści związane ze znaczącymi postaciami z historii miasta, z jego powstaniem tradycjami
- Miejsca związane z historią i tradycjami np.
Muzeum Tatrzańskie im. dra Tytusa Chałubińskiego
Stary kościół parafialny
Stary Cmentarz na „Pęksowym Brzysku”
Muzeum Kornela Makuszyńskiego
„Galeria malarstwa na szkle i rzeźby w drewnie” A i E Boguckich
willa „Pyszna” przy ul. Chramcówki
- Spotkania z twórcami ludowymi np. malarstwa na szkle, rzeźby
- Spotkaniach z przedstawicielami miejscowych służb np. policjant, strażak, listonosz
- Miejsca użyteczności publicznej np. szkoła, poczta, straż pożarna oraz punkty usługowe działające w pobliżu przedszkola np. placówki handlowe, piekarnia itp
- Zwiedzamy nasze miasto
4. PODHALE – PIĘKNO I ORYGINALNOŚĆ REGIONU
- Położenie geograficzne regionu
- Walory przyrodnicze
- Tatrzański Park Narodowy – formy ochrony środowiska
- Typowe zajęcia ludności, dawniej i dziś
- Elementy miejscowego folkloru: baśnie, podania, obrzędy, tańce, muzyka, stroje, zdobnictwo itd.
- Język górali – gwara podtatrzańska
- Wycieczki dydaktyczne
5. POLSKA – NASZA OJCZYZNA
- Kim jestem?
- Rozumienie pojęcia „ojczyzna”, znajomość godła, barw narodowych oraz hymnu
- Ważne postacie, miejsca oraz wydarzenia historyczne
- Sąsiedzi naszego kraju
EWALUACJA
Opracowany program edukacji regionalnej jest programem otwartym, który podlegać będzie modyfikacji uwzględniającej opinie nauczycieli, dzieci i rodziców.
Pomocne w zbieraniu opinii będą np.:
- ankiety dla rodziców i nauczycieli,
- informacje przekazywane na bieżąco przez nauczycieli realizujących program,
- bezpośrednie i pośrednie obserwacje dzieci,
- wytwory prac dzieci oraz ich analiza,
- wyniki konkursów np. plastycznych, recytatorskich